Elke dag krijgen gemiddeld zo’n 180 Belgen het verschrikkelijke nieuws te horen dat ze aan kanker lijden. Door het uitgebreid kankeronderzoek dat de laatste decennia wordt gevoerd, worden gelukkig geleidelijk aan meer en meer doeltreffende behandelingen ontwikkeld.

Een voorbeeld van zo’n nieuwe behandelingsvorm is CAR-T-therapie. Bij deze therapie worden de cellen van een kankerpatiënt genetisch aangepast, waardoor ze zich beter kunnen richten tegen kankercellen. Deze nieuwe techniek wordt nu al beschouwd als een doorbraak in de strijd tegen kanker. Er worden verschillende CAR-T therapieën aangeboden door diverse farmaceutische bedrijven. Daarnaast vindt er uitgebreid onderzoek naar deze techniek plaats.

Hoe gaat CAR-T-therapie in zijn werk?

CAR-T-therapie is een vorm van T-celtherapie. Hierbij wordt  het genetisch materiaal van specifieke afweercellen (de zogenaamde T-cellen) van de patiënt zo bewerkt dat ze kankercellen efficiënter kunnen aanvallen. De gemodificeerde cellen richten zich in de eerste plaats op eiwitten die aanwezig zijn in kankercellen, maar weinig voorkomen in gezonde cellen.

Concreet verloopt een behandeling met CAR-T-therapie als volgt:

• Cellen worden via aferese, een proces waarbij bloedbestanddelen uit het bloed verwijderd worden, afgenomen bij de patiënt.
• De cellen worden in het labo genetisch gemodificeerd door er een stukje DNA aan toe te voegen. Hierdoor kunnen de CAR-T cellen kwaadaardige cellen beter herkennen en aanvallen.
• De gemodificeerde cellen worden via een infuus terug ingebracht bij de patiënt.

Prof. Dr. Michel Delforge vertelt in volgende video meer over hoe CAR-T-therapie in zijn werk gaat.

De eerste resultaten van verschillende CAR-T therapieën zijn veelbelovend: bij een groot deel van de patiënten voor wie geen afdoende behandeling meer beschikbaar was, werd een effect op de kankercellen waargenomen.

Helpt CAR-T-therapie tegen alle vormen van kanker?

Voorlopig kan de CAR-T-therapie nog niet bij alle vormen van kanker ingezet worden. De gemodificeerde cellen reageren namelijk op een bepaald eiwit dat niet in alle soorten kankercellen aanwezig is. De therapie lijkt momenteel vooral vruchten af te werpen bij het behandelen van bloedkankers, zoals bepaalde lymfomen, en bepaalde vormen van leukemie.

Er bestaan weliswaar plannen om een gelijkaardige vorm van behandeling uit te breiden naar vaste tumoren. Daarvoor is wel nog verder onderzoek nodig: wetenschappers willen eerst nagaan of er nog andere mechanismen zijn die ervoor zorgen dat sommige kankervormen wel reageren op de behandeling en andere niet.

Wordt deze therapie al toegepast in België?

In 2017 startte UZ Gent al met CAR-T. Afgelopen zomer paste UZ Leuven de therapie dan weer voor het eerst in ons land toe bij een patiënt. In beide gevallen betrof het therapieën in het kader van klinisch onderzoek. CAR-T therapieën zijn in België nog niet vergoed door de ziekteverzekering.

Onderstaande video laat zien hoe CAR-T toegepast wordt bij de Belgische Kristel, zij strijdt al 5 jaar tegen multiple myeoloom.

Aangezien CAR-T-cellen steeds voor een specifieke patiënt aangemaakt worden via een complex proces zijn de kosten voor CAR-T therapieën hoog.

Ook de beperkte capaciteit van laboratoria in ons land die cellen kunnen modificeren vormt een probleem. [Samen met de kostprijs zorgt dat ervoor dat momenteel enkel patiënten bij wie geen enkele andere behandelingsvorm meer aanslaat in aanmerking komen voor CAR-T-therapie.

In de Verenigde Staten zijn verschillende CAR-T therapieën beschikbaar. In augustus 2018 heeft het Europees Geneesmiddelen Agentschap  markttoelating in de Europese Unie verleend voor enkele CAR-T therapieën voor specifeke indicaties. Een volgende stap is nu het terugbetalen van deze innovatieve therapieën, maar daarover wordt op nationaal niveau beslist.

Dit artikel kwam mede tot stand dankzij medewerking van Gilead Sciences.