Een trap oplopen of springen zijn alledaagse handelingen die geen moeite kosten. Voor mensen die aan knieartrose lijden is dat echter niet het geval. Hun klachten gaan van stramheid en ontstekingen tot volledige immobiliteit. En helaas worden ook jonge mensen, in het bijzonder sporters, geconfronteerd met slijtage van hun kniegewricht. In onderstaand artikel lees je alles wat je moet weten over knieartrose.
Wat is knieartrose?
Knieartrose is een degeneratieve, chronische aandoening die het kraakbeen aantast. Dat is een stevige, gladde en elastische materie die is opgebouwd uit cellen die in de medische wereld chondrocyten genoemd worden. Het kraakbeen, dat de uiteinden van de beenderen bedekt, heeft een schokdempende functie.
Het kraakbeen krijgt dagelijks wat te verduren. Het is dankzij dat beschermende laagje dat wij pijnloos kunnen springen, dansen en lopen. Indien er sprake is van knieartrose, wordt het kraakbeen aangetast waardoor het op termijn barstjes gaat vertonen en beetje bij beetje verdwijnt. Het onderliggende been komt hierdoor onbeschermd bloot te liggen. De patiënt voelt pijn van zodra de twee beenderweefsels tegen elkaar gaan schuren.
Wat zijn de oorzaken van knieartrose?
Het is logisch dat knieartrose leeftijdsgebonden is: hoe ouder een mens wordt, hoe meer de (over)belasting van zijn gewrichten gaat doorwegen. Maar knieartrose komt ook zeker voor bij jongvolwassenen en dan vooral bij jonge sporters. De overbelasting van de gewrichten als gevolg van intensieve sportbeoefening is niet te onderschatten.
Anderen overbelasten hun gewrichten beroepshalve. Evenmin te onderschatten is zwaarlijvigheid. Hoe meer gewicht je kniegewrichten moeten dragen, hoe sneller ze overbelast geraken. Knieartrose hangt dus zeker ook samen met je levensstijl. Het is belangrijk dat je een evenwicht vindt tussen gezond eten en genoeg – maar zeker ook niet te veel – bewegen.
Daarnaast kunnen er ook andere medische problemen aan de basis van knieartrose liggen. Slijtage van het kniegewricht kan optreden als gevolg van een ongeval met een botbreuk in het gewricht of een kraakbeenletsel op het moment van het ongeval. Verder kan vervroegde artrose ook optreden doordat een groot stuk meniscus verwijderd werd. Hetzelfde geldt voor kruisbandletsels.
Wat zijn de klachten bij knieartrose?
Patiënten hebben vooral last van pijnlijke gewrichten. De pijn wordt groter bij het nemen van de trap, lopen of lang stilstaan. Ook bij het opstaan, nadat men de hele nacht heeft stilgelegen, zijn de klachten meer aanwezig. Dit fenomeen wordt ook startpijn genoemd.
Doordat de patiënt veel pijn heeft, heeft men de neiging om minder te bewegen, en dat moet je net vermijden. De gewrichten, die sowieso al stijf aanvoelen, worden hierdoor nog strammer met als gevolg dat men de knie op termijn niet meer kan strekken. Fietsen blijft vaak het langst mogelijk.
Als men de knie net heeft belast, kan hij er ook veel dikker gaan uitzien. Omdat men dan de gewrichten minder gebruikt, verzwakken ook de spieren. Wie zwakkere spieren heeft, heeft minder kracht. Hierdoor komt er meer druk te liggen op de gewrichten waardoor het beschadigde kraakbeen nog eens extra belast wordt. De patiënt krijgt hierdoor nog meer pijn. Ten slotte kan de patiënt ook de X- of O-beenstand krijgen. Hierdoor ervaart hij veel minder stabiliteit. De klachten van knieartrose zijn dus cyclisch en moeten zo snel mogelijk behandeld worden.
Hoe wordt knieartrose vastgesteld?
Bepaalde klachten zoals pijn en stijfheid zijn onmiddellijk waarneembaar. Maar voor bepaalde klachten zoals vervormingen en opgezwollen gewrichten, moet men een röntgenfoto maken. Röntgenstralen worden door bepaalde weefsels in het lichaam tegengehouden. De stralen die wel door het lichaam gaan, worden gebruikt om de weefsels in beeld te brengen. Een röntgenbeeld dus.
Hoe wordt knieartrose behandeld?
Niet-operatieve hulpmiddelen
Als de diagnose gesteld is, zullen de verschillende behandelopties door de arts in kwestie worden doorgenomen. Men zal eerst en vooral proberen om de klachten zo goed mogelijk te onderdrukken door middel van niet-operatieve hulpmiddelen zoals aanpassen van de levensstijl, spierversterkende oefeningen, injectie en (ontstekingsremmende) medicatie. We lichten de verschillende niet-operatieve behandelingen kort toe.
Aanpassen levensstijl
Indien de patiënt met overgewicht kampt, moet hij of zij eerst en vooral een gezonde levensstijl ontwikkelen. Men moet dagelijks bewegen zodat het energieverbruik groter wordt én evenwichtige voeding tot zich nemen zodat de energietoevoer kleiner wordt. Een gediplomeerde diëtiste kan de patiënt met professioneel advies bijstaan.
Injectie
Indien er overtollig vocht in de knie zit, zal de arts dat eerst aspireren. Nadien spuit hij het hyalonzuur in. Belangrijk om op te merken is dat hyalonzuur niet onmiddellijk een pijnstillend effect heeft. De eerste lichamelijk reactie die opgewerkt wordt, is pijn, warmte en zwelling. De patiënt kan ijs gebruik om deze klachten te verzachten. Op termijn heeft hyalonzuur een pijnstillend en ontstekingsremmend effect. Bepaalde patiënten ervaren gedurende zes maanden een pijnstillend effect terwijl het hyalonzuur bij anderen z’n effect volledig mist.
Spierversterkende oefeningen
Oefentherapie houdt in dat men tracht de spierkracht te verbeteren en de knie soepel te houden. Een mogelijke oefening is bijvoorbeeld het been met gestrekte knie opheffen.
Ontstekingsremmende medicatie
Deze medicatie wordt toegediend om de ontsteking tegen te gaan en de zwelling en pijn te onderdrukken. Dit is vaak een tussentijdse oplossing.
Operatieve hulpmiddelen
Kijkoperatie knieartrose
Tijdens een kijkoperatie worden losse stukjes kraakbeen verwijderd. Dit is vooral het geval bij jonge, actieve patiënten bij wie men een kunstknie zo lang mogelijk wil uitstellen.
Knieprothese
Als er sprake is van ernstige slijtage en de klachten niet voldoende onder controle geraken door bovenstaande maatregelen, is een knieprothese de definitieve oplossing. Er bestaan verschillende soorten kunstgewrichten. Welke prothese de patiënt precies krijgt, hangt af van de graad van de beschadiging van het kniegewricht. In bepaalde situaties volstaat het om een onderdeel van het gewricht te vervangen. Men spreekt dan van een gedeeltelijke knieprothese.
Hoe soepel de knie wordt na de ingreep, hangt af van de mate van de bewegelijkheid voor de ingreep maar ook van hoe goed de patiënt oefent na de ingreep. De risico’s van zo’n operatie zijn relatief beperkt. Het uiteindelijke doel van een knieprothese blijft een zo goed mogelijke functie- en levenskwaliteit nastreven.
