Iedere 20ste november is het Internationale Dag van de Rechten van het Kind. Naar goede gewoonte staan we dan even stil bij het welzijn van onze jongeren. Dit jaar, en zeker tijdens deze periode, gaat het met veel van hen minder goed. Hanne Jacobs van Awel geeft 8 tips om kinderen en jongeren door deze turbulente tijd te helpen.
Awel biedt een luisterend oor aan kinderen en jongeren die het moeilijk hebben. Ze kunnen er anoniem en gratis terecht via verschillende kanalen: telefonisch, chat, mail of via het jongerenforum op awel.be. ‘Tegenwoordig noemen wij Awel liever ‘een anonieme vriend’ in plaats van een hulplijn’, vertelt Hanne Jacobs, communicatiemedewerkster bij Awel. ‘Dat komt omdat we vinden dat het meer vertelt over hoe wij juist helpen. Bij het woord hulplijn denken mensen heel vaak aan een opvolgtraject of professionele hulpverlening, terwijl we dat eigenlijk niet doen of zijn. In theorie zijn wij er voor alle kinderen en jongeren tussen zes en vijfentwintig jaar, maar in de praktijk bereiken we vooral de elf- tot zeventienjarigen.’
Corona-impact
‘Mensen denken vaak dat we bij Awel enkel zware verhalen te horen krijgen. Of dat enkel kinderen en jongeren bellen die het enorm moeilijk hebben. Maar eigenlijk voeren wij ook luchtige gesprekken over wat er in het dagelijks leven gebeurt, de relatie met ouders of verliefdheid. Samengevat: alles waar jongeren liever niet over praten met iemand in hun directe omgeving.’
‘Sinds de coronacrisis krijgen we een pak meer oproepen en zijn de onderwerpen ook anders dan voordien. Dat is logisch, want corona is overal en dat uit zich heel sterk in de gesprekken. Vooral de impact van de maatregelen houdt jongeren bezig. Maar ook de enorme stroom van info over de situatie is zwaar. Anderzijds vinden we het positief dat jongeren meer contact met ons opnemen, want dat wil zeggen dat ze die stap durven te zetten en de weg naar ons vinden.’
1. Luisteren, luisteren, luisteren
‘Ik kan natuurlijk enkel spreken over jongeren die Awel bereiken, maar heel vaak merk ik dat zij iemand zoeken die luistert en hen ook ernstig neemt. Als volwassenen hebben we heel snel de neiging om iets te minimaliseren. Terwijl jongeren soms gewoon willen horen: ‘ja, het is lastig en dat is oké!’ De context van een Awel-gesprek is natuurlijk anders dan die van een real life-gesprek. Als ouder, grootouder of leerkracht heb je veel meer die persoonlijke band met een kind en dat maakt het soms moeilijker. Maar dat neemt niet weg dat je je kan laten inspireren door de manier waarop wij bij Awel een gesprek voeren.’
2. Een gesprek starten
‘Wij krijgen bij Awel de jongeren natuurlijk zelf aan de lijn en starten dus niet het gesprek, dat is anders in een gezin. Ouders kunnen vaak nog beter aanvoelen wanneer zo’n gesprek nodig is, omdat zij hun kind ook beter kennen. Als je ziet dat een kind of jongere met iets zit, wees dan vooral niet bang om daarnaar te vragen. Laat ook zien dat je tijd hebt. Een goede tip daarvoor is om een gesprek in de auto of aan de afwas te starten. Je kijkt mekaar daarbij niet recht in de ogen en dat voelt iets veiliger aan. Ga op zoek naar een veilige context binnen jouw gezin of in de klas zodat een gesprek vlot verloopt.’
3. Echtheid
‘Wees tijdens een gesprek puur en echt, zeg geen dingen die je niet meent. Kinderen en jongeren hebben heel snel door wanneer je niet jezelf bent. Beperk tijdens het gesprek zo veel mogelijk je eigen inbreng. Stel dat een kind je vertelt dat hij of zij het moeilijk heeft met wiskunde, antwoord dan niet meteen: ‘Oh, ik had dat vroeger ook’. Het is goed om authentiek te zijn, maar let er tegelijk ook op dat je het verhaal genoeg aan het kind over laat.’
4. Empathie
‘Probeer je in te leven in de situatie van het kind. Ga er ook echt vanuit dat je niet weet wat het probleem juist is. Vaak is onze reflex: ‘Ah ja, het zal dat wel zijn’. Start daarom het gesprek met het idee dat je er niets van weet en wees nieuwsgierig naar het probleem. Dat is de beste manier om empathisch te zijn.’
5. Onvoorwaardelijk aanvaarding
‘Onvoorwaardelijke aanvaarding betekent dat je niet oordeelt. Ga er van uit dat het kind of de jongere het altijd goed bedoelt. Wij volwassenen denken al snel dat we meer levenservaring hebben. Maar een kind kent zijn of haar eigen gevoelens het beste en beleeft situaties ook op zo’n andere manier, waardoor die onvoorwaardelijke aanvaarding toch écht belangrijk is.’
6. Empowerment
‘Met empowerment bedoel ik dat je het kind (terug) in zijn kracht moet zetten. We geloven daar bij Awel heel sterk in. Als een kind ons vraagt wat hij of zij nu moet doen, dan is onze eerste vraag vaak: ‘Had je zelf al een idee dat je graag samen zou willen bespreken?’ of ‘Wat wil jij dat er verandert?’. Ga dan samen op zoek naar een oplossing, in plaats van jouw tips op te dringen. Kinderen en jongeren zijn slim en sterk en met een zetje van iemand anders geraken ze er vaak wel.’
7. Ga niet te snel
‘Zoek niet té snel naar oplossingen. Als je iemand kent die zich slecht voelt, dan wil je dat liefst zo snel mogelijk oplossen. Dat is een logische reactie als je iemand graag ziet. Toch ga je beter niet te snel want dan kan een kind zich overspoeld en niet gehoord voelen. Geef de jongere ook de tijd om zich even slecht te voelen en laat hem of haar weten dat je er bent. Een kind heeft soms nood aan iemand die zegt: ‘Zullen we gewoon praten over het feit dat het niet goed met je gaat?’. Op termijn kun je dan wel samen op zoek gaan naar oplossingen, maar neem eerst voldoende tijd om het verhaal volledig te horen.’
8. Andere vertrouwenspersoon
‘Het is ook helemaal oké dat je kind het probleem niet aan jou vertelt. Heel veel ouders voelen zich schuldig als het kind of de jongere zijn issues aan iemand anders heeft toevertrouwd. Voel je dan vooral niet gefaald; je kan onmogelijk voor ieder onderwerp de juiste vertrouwenspersoon zijn. Zolang er maar iemand is aan wie het kind of de jongere zijn of haar verhaal kwijt kan. ‘It takes a village to raise a child’, wordt ook wel eens gezegd. Sommige dingen bespreek je nu eenmaal niet met je ouders. Verwijs je kind ook gerust door naar Awel als je zelf het gevoel hebt dat je het even niet weet.’
Awel brengt binnenkort een podcast uit speciaal voor volwassen steunfiguren van kinderen en jongeren. Heb je in tussentijd nood aan nog meer info? De Opvoedingslijn helpt je bij alle moeilijkheden die opvoeden met zich mee brengt.