Barefoot schoenen worden steeds populairder en daar is kinesiste Joselien Lissens blij om. Ze legt ons uit waarom we vaker op blote voeten of met minimalistische schoenen zouden moeten lopen en welke invloed dat heeft op ons hele lichaam.
‘De gedachte achter barefoot walking is een stukje evolutietheorie’, legt Lissens ons uit. ‘Bedenk even hoe we zijn geboren, dat was zeker niet met schoenen aan onze voeten. We zijn gemaakt om op onze blote voeten te lopen en daar zijn steeds meer mensen zich van bewust. De eerste schoenen – gewoon een lapje leer – werden gemaakt om te voorkomen dat we onze voeten zouden bezeren aan scherpe objecten. Doorheen de jaren evolueerden schoenen naar een soort van blok aan ons been. In onze voeten zitten enorm veel spieren en motorieken, maar wij sluiten ze altijd op in schoenen, waardoor heel wat functies verloren gaan. Met andere woorden: hoe steviger onze schoenen zijn en hoe meer bescherming ze bieden, hoe zwakker onze voeten worden.’
Vier kenmerken, vier gevolgen
Barefoots zijn schoenen die naar de vorm van je voet zijn gemaakt. Je kunt ze vergelijken met een moderne versie van het lapje leer waar we het eerder in dit artikel over hadden. Ze bootsen zo veel mogelijk de ervaring na van op blote voeten wandelen, maar beschermen je toch tegen een scherpe ondergrond. Een goede barefoot schoen herken je aan vier belangrijke aspecten. Joselien Lissens vertelt: ‘Ten eerste is de zool bij minimalistische schoenen veel dunner, wat de voet toelaat om te voelen wat er aan de onderkant gebeurt. Onze voeten hebben heel wat zenuwuiteinden en die sturen de juiste informatie door naar onze hersenen. Zo weten die wat er juist moet gebeuren. Bij hedendaagse schoenen is de zool heel dik, waardoor er bijna geen informatie kan worden doorgestuurd naar ons brein. De zool bij barefoots is daarnaast ook heel flexibel, je kunt ze zelfs bijna volledig oprollen, zoals een sok. Probeer dat maar eens bij andere schoenen te doen, die kun je amper in twee plooien. Door die stijfheid wordt er veel meer gevraagd van de enkel en veel te weinig van alle ander gewrichtjes in je voet. Hedendaagse schoenen zorgen er dus voor dat bepaalde regio’s veel meer belast worden dan nodig en andere dan weer hun functie verliezen.’
‘Vervolgens heb je de bovenkant van de schoen, die is doorgaans dunner dan bij gewone schoenen. Het is belangrijk dat de bovenkant van een schoen dicht is en dat je niet – zoals bij teenslippers – het gevoel hebt dat je schoenen ieder moment kunnen uitvallen. Je bent dan onbewust bezig met je tenen te krommen zodat je schoenen niet wegglijden, waardoor je problemen creëert zoals hamertenen (teenkootjes die krom groeien, nvdr.). Een derde onderdeel is de towbox, of de plaats waar de tenen zich bevinden in de schoen. Dat is ook het meest opvallende bij minimalistische schoenen, die is namelijk veel breder dan we gewoon zijn. Kijk je naar de voeten van een baby – die nog niet gevormd zijn door schoenen -, dan zie je dat de tenen het wijdste deel zijn van de voeten. Onze tenen zijn dus gemaakt om goed te kunnen spreiden, maar bij de meeste hedendaagse schoenen is de towbox veel te smal en worden onze tenen daardoor samengedrukt. Ook dat kan zorgen voor verschillende klachten, zoals hamertenen of je dikke teen die naar binnen groeit.’
‘Het laatste en grootste verschil met hedendaagse schoenen is de hiel. Barefoots hebben geen hiel en zijn dus volledig plat. Waarom? Zet je iets onder je hiel, dan verandert de statiek of het evenwicht van je lichaam. Denk maar aan een toren, als daar aan één kant een meter stenen bij wordt gezet, dan staat de toren scheef. Dat is ook het geval bij ons lichaam. Vaak is de hiel van een schoen wat hoger, waardoor ons gewicht naar voren wordt verplaatst. Daardoor gaan we meer op onze tenen steunen, maar die zijn daar niet voor gemaakt. Omdat het lichaam wilt voorkomen dat je naar voren valt, gaan alle andere gewrichten (denk aan je enkels, knieën, heupen en rug) zich aanpassen. Je voeten zijn dus je fundament, als daar iets niet goed zit kan dat een impact hebben op de rest van je lichaam.’
Stap voor stap
Wil je na het lezen van dit artikel graag starten met barefoots? Joselien Lissens geeft nog enkele tips: ‘Net zoals bij iedere andere sport, moet je op blote voeten of met barefoots wandelen voorzichtig opbouwen. Onze voeten zijn de belasting niet gewoon en je mag er dus ook niet zomaar invliegen. Mijn eerste tip is daarom altijd: begin met thuis wat vaker op je blote voeten te lopen. Zo kunnen je voeten er aan wennen en wordt je sensoriek meer geprikkeld. Sommige mensen ondervinden meer pijn wanneer ze net beginnen. Dat komt omdat je voeten redelijk zwak zijn en daar nog niet klaar voor zijn. Je kunt trouwens ook beginnen met schoenen te kopen die zo veel mogelijk rekening houden met de vier kenmerken waarover ik het eerder had. Let dus bij hedendaagse schoenen op volgende zaken: vermijd een te dikke zool, ga voor zo plat mogelijke schoenen en zorg dat je tenen plaats hebben.’
‘Veel mensen hebben baat bij barefoots. Er zijn natuurlijk altijd uitzonderingen. Mensen met structurele problemen aan hun voeten hebben soms wel écht extra steun nodig. Maar dan spreken we van een kleine minderheid van de bevolking. Vooral voor de jongere generatie en kinderen is het zeer belangrijk dat ze zo veel mogelijk zonder schoenen lopen. Zo kunnen hun voeten en spieren zich optimaal ontwikkelen. Hoe jonger je ermee start, hoe beter.’
REVIEW Merrell Wrapt Mid Waterproof
De Gezond-redactie mocht een paar nieuwe barefoots van Merrell uittesten. Redactrice Nona besloot om haar sportschoenen te laten staan voor haar wekelijks wandel- en loopuurtje en ging op stap met deze barefoots. Haar ervaring:
‘Als je de schoenen aantrekt, voel je meteen het verschil met gewone schoenen, zoals kinesiste Lissens hierboven heeft uitgelegd. Je tenen hebben veel meer plaats, de zool is zo plat als een pannenkoek en je voelt bijna ieder steentje onder je voet. Dat je de ondergrond voelt, is in het begin een beetje eng. Ik merk dan ook dat ik de eerste minuten heel voorzichtig probeer te wandelen. Ik ben het duidelijk niet meer gewoon om er zonder stevige zool op uit te trekken. En toch moet ik toegeven dat de schoenen heel comfortabel zitten, een beetje alsof je op pantoffels door het huis wandelt. En eigenlijk zijn ze dat ook een beetje, want eens thuis merk ik dat de schoenen niet helemaal waterdicht zijn. Best wel een nadeel vind ik, aangezien we niet echt in het droogste land ter wereld wonen.’
‘Zoals je hierboven al kon lezen zijn onze voeten en enkels vaak te zwak om voltijds op blote voeten te wandelen. Na een halfuurtje afwisselend lopen en stappen kan ik dat alleen maar beamen. Mijn enkels voelen al snel overbelast aan en ik voel spieren in mijn voet die ik nog nooit gevoeld heb. Vooral tijdens het lopen (en zeker als het wat bergop gaat) wordt het verschil met klassieke loopschoenen duidelijk. Hier wordt je niet geholpen door een verende zool. Iedere beweging komt voort uit je eigen lichaamskracht. Dat maakt mijn tocht een pak vermoeiender en ik ben veel sneller uitgeput dan bij andere loopsessies. Maar dat vind ik meteen ook het grootste voordeel van de schoenen. Ik ben een uur lang veel bewuster met mijn lichaam bezig dan de vorige weken. Gaan wandelen met barefoots heeft écht een filosofisch en rustgevend effect. Mijn nieuwe Merrells staan dus al klaar voor volgende week. Al wordt het dan wel uitsluitend wandelen. Een half uurtje lopen levert mij namelijk meteen twee blauwe teennagels op. No worries, de foto’s bespaar ik jullie. Tip: wandel je schoenen dus eerst goed in en bouw barefoot wandelen rustig op!’
Dames Vapor Glove 3 Luna Leather, € 120 te koop via merrell.com.
