Het lijkt erop dat JavaScript is uitgeschakeld. Schakel dit in om ervoor te zorgen dat deze website correct werkt.

Zijn de meeste dromen écht bedrog? De expert beantwoordt 7 vragen

Nona Heremans
7 min read

In de laatste editie van ons magazine Gezond hebben we het uitgebreid over het belang van slapen en verschillende slaapstoornissen. Slaaponderzoeker Dalena van Heugten schreef er een volledig boek over en in dat boek gaat ze ook in op het belang van dromen. Wij stelden van Heugten zeven vragen.

In je boek leg je het zeer uitgebreid uit, maar kun je nog even in het kort aan onze lezers vertellen waarom we juist dromen en hoe dat exact gebeurt?

Dalena van Heugten: ‘We dromen vooral tijdens onze remslaap. Dat is een van de verschillende fases van onze slaap. Onze hersenen zitten tijdens de remslaap in een heel andere toestand dan wanneer we wakker zijn of ons in een andere slaapfase bevinden. In die specifieke toestand van ons brein kunnen we heel gemakkelijk associëren, terwijl we overdag juist meer rechtlijnig en logisch nadenken. Daardoor kunnen we oude herinneringen verbinden met nieuwe indrukken die we tijdens de dag opdoen. Net daarom kan het resultaat, de droom zelf, heel bizar en vreemd zijn.’

Hoe belangrijk is dromen dan? En wat zou er gebeuren mochten we het nooit doen?

‘Over het belang van dromen zijn de meningen in de wetenschappelijk wereld sterk verdeeld. Er zijn wetenschappers die dromen enkel zien als een bijproduct, een betekenisloos samenraapsel. Er valt daar natuurlijk wel iets voor te zeggen. Het is namelijk zo dat heel veel mensen hun dromen niet onthouden en die personen worden daar niet per se slechter van. Het kan dus zijn dat dromen niet essentieel is. Aan de andere kant geloven sommige wetenschappers, waaronder ikzelf, dat dromen echt een belangrijk onderdeel van onze slaap is en een betekenis kan hebben op vlak van geheugen en emotieregularisatie. Volgens mij zijn we tijdens het dromen dus vooral bezig met bepaalde verbanden in ons geheugen te versterken. En met verbanden die we eigenlijk niet nodig hebben op te ruimen, zodat er meer ruimte is voor belangrijke verbanden.’

Hoe komt het dat niet iedereen zijn of haar dromen onthoudt?

‘96% van de mensen droomt. Dat percentage is niet 100 omdat er ook mensen zijn met hersenbeschadiging, waardoor dromen gewoon niet meer mogelijk is. Maar in principe dromen we dus allemaal, alleen onthouden we onze dromen niet altijd. Dat hangt een beetje af van onze slaaproutine, maar ook van karaktereigenschappen. Een normale slaapcyclus duurt ongeveer 90 tot 120 minuten. Tijdens één slaapcyclus doorloop je vijf verschillende cycli, waaronder ook de remslaap. Dan kun je uitrekenen dat je tijdens een gezonde nacht van acht uur slaap ongeveer vijf keer een fase van remslaap doorloopt en dus ook vijf keer droomt. Hoe dichter tegen de ochtend, hoe langer de periode van remslaap wordt tegenover andere fasen. Daarom ook dat we vaak ’s ochtends onze dromen beter kunnen onthouden.’

Er worden vaak pogingen gedaan om dromen te verklaren. Als je droomt dat je tanden uitvallen, zou dat bijvoorbeeld duiden op een gevoel van onmacht. Kan in die theorieën volgens jou een kern van waarheid zitten? 

‘Zo’n droommythes worden wel eens onderzocht, maar niet heel erg goed. Echt onderbouwde feiten zijn er dus niet. Wat je wel kunt doen, is bepaalde thema’s uit je dromen halen. Als je je dromen opschrijft eens je wakker bent, zal je op een gegeven moment thema’s herkennen die misschien wel iets meer kunnen vertellen over jezelf en je dagelijks leven.’ 

Laten onze dromen ons dan toch niet iets zien van ons onderbewustzijn?

‘Die gedachtegang is al heel oud, al van bij de Oude Grieken. Aristoteles heeft het daar ooit over gehad en Freud heeft dat natuurlijk opgepikt en er iets heel groots en sensueels van gemaakt. Inmiddels kunnen we wel concluderen dat dat niet zo is. Maar ik denk wel dat onze dromen ons helpen bij het duiden van patronen in ons dagelijks leven. Patronen identificeren of doorzien maakt dat we heel erg goed kunnen functioneren. We proberen dus bepaalde voorspellingen te doen om zo te kunnen overleven. Volgens mij is dat de reden waarom we dromen. En daarom leggen we dus complexe verbanden die heel bizar kunnen lijken, maar in feite verbanden zijn tussen oude en nieuwe herinneringen.’ 

Welke factoren kunnen onze dromen beïnvloeden? Ik denk bijvoorbeeld aan voeding, stress en roken, hebben die een invloed op de manier waarop we dromen?

‘Een bepaald type eten kan er inderdaad voor zorgen dat je beter of slechter slaapt. Het meest voor de hand liggend is natuurlijk cafeïne. Drink je dat nog voor het slapengaan, dan zal je niet goed slapen. Ook roken en stress houden je wakker. Zuivel, warme melk of yoghurt maken stofjes aan in je hersenen waardoor je wel beter zult slapen. Als de kwaliteit van je slaap beter is, dan kom je ook meer aan de remslaap toe. Je lichaam gaat altijd prioriteit geven aan je non-remslaap, dat is de diepere slaap. Omdat dat de slaap is waarin jouw lichaam herstelt, je energie opbouwt, je metabolisme werkt enzovoort. Remslaap is dan weer belangrijk voor de hogere processen, zoals het geheugen, emoties en oordeelsvermogen. Het moment dat je slaap van goede kwaliteit is – dus voldoende lang en zonder te veel onderbrekingen – kom je ook aan dromen toe.’ 

Er bestaat zoiets als lucide dromen, waarbij je je eigen dromen kunt sturen. Hoe sta jij daar tegenover?

‘Je moet met lucide dromen heel voorzichtig zijn. Er zijn heel wisselende verhalen over. Wetenschappelijk worden ze steeds meer onderzocht. Zo kan lucide dromen heel goede toepassingen hebben, bijvoorbeeld voor mensen die last hebben van nachtmerries. Ze kunnen uiteindelijk hun nachtmerries sturen en zo veel beter slapen. Er zijn ook mensen die er echt hun baan van maken om mensen te coachen om tijdens het dromen een beter mens te worden. Je kunt tijdens je droom bijvoorbeeld je presentatie voor de volgende dag oefenen. Maar de keerzijde ervan is dat je je er wel behoorlijk in kan verliezen en dat het zo gevaarlijk kan worden. Wat je doet tijdens lucide dromen is de grens tussen slapen en waken doorbreken. Je brein is tijdens het slapen dan toch voor een stukje wakker, de langetermijngevolgen daarvan kennen we nog niet.’

Meer lezen? Nachtrust, waarom slapen onze geest gezond houdt van Dalena van Heugten (Thomas Rap, € 22,99)

Door Nona Heremans

Deze artikelen kunnen u misschien ook interesseren…

Lees Meer ...

Deze artikelen kunnen u misschien ook interesseren…