Lezersvraag: Wat als je door ziekte/operatie vroeger dan normaal in menopauze komt?

Naar aanleiding van de Dag van de Menopauze vorige maand vroegen we jullie vragen over de menopauze in te sturen die jullie graag beantwoord zouden zien op Gezond.be. De vragen werden ondertussen verzameld en de komende weken zal menopauzeconsulente Chris Van Gaver ze stuk voor stuk beantwoorden. Deze week: Kan er ook eens aandacht besteed worden aan vrouwen die vanwege operatie/ziekte vroeger dan normaal in de menopauze terecht komen?

De te vroege menopauze of “POF”

Sommige vrouwen komen na een operatie, behandeling, bepaalde medicatie, genetische afwijking of ziekte al op een jongere leeftijd in de menopauze.

“POF” of “Prematuur Ovarieel Falen” of letterlijk vertaald “prematuur” of “te vroeg”, “ovarieel” of “eierstok”, “falen” of “ermee ophouden, gestopt”.

De “te vroege menopauze” of “POF” is het uitblijven van de menstruatie (langer dan 4 maand) voor het 40^e levensjaar (terwijl de menstruatie daarvoor altijd normaal geweest is). Een operatie of een behandeling kunnen de oorzaak zijn van deze onnatuurlijke of te vroege menopauze. Bij 1% van de vrouwen is de voorraad van de eicellen sterk afgenomen waardoor ze in een vervroegde overgang komen. Bij vrouwen -30jaar komt dit voor bij ongeveer 1/1000 vrouwen. Het gevolg is afname van de hormonale activiteit van de eierstokken en uitval van de voortplantingsfunctie. Chromosomale afwijkingen of afwijkingen in het immuunsysteem kunnen aan de basis liggen van deze vervroegde overgang maar dikwijls is de oorzaak ervan niet duidelijk.

“POF” leidt dikwijls tot klachten van opvliegers en nachtelijke transpiratie en er bestaat een verhoogd risico op osteoporose.

Oorzaken

“POF” kan verschillende oorzaken hebben:

Iatrogeen: onnatuurlijke menopauze of kunstmatige menopauze door bestraling of chemotherapie, verwijdering van de eierstokken…
Enzymafwijkingen
Erfelijke chromosoomafwijkingen bv. Syndroom van Turner
Erfelijk DNA-afwijkingen
Erfelijk familiaal
Auto-immuun ziekten zoals: diabetes type I, schildklierpathologie, ziekten van de bijnieren en reuma.
Idiopathisch: bij het overgrote deel van de vrouwen met “POF” wordt geen duidelijke oorzaak gevonden.

Onnatuurlijke of kunstmatige menopauze door een operatie of een behandeling.

De werking van de eierstokken wordt tijdelijk (vb door bestralingen, chemotherapie) of definitief (vb door chirurgische wegname van de eierstokken) stilgelegd waardoor de vrouwen niet geleidelijk maar zeer abrupt in de menopauze of beter gezegd in een menopauzale toestand gegooid worden.

Door de plotse daling van de oestrogeenproductie krijgt het lichaam geen tijd om te wennen aan de hormonale veranderingen waardoor de klachten die de vrouw ondervindt veel heviger kunnen zijn dan bij een natuurlijke menopauze. Dit alles gebeurt meestal in een periode waarbij emoties al zeer zwaar op de proef gesteld worden.

Afhankelijk van de aandoening of behandeling, de leeftijd van de vrouw en de vruchtbaarheid voorafgaand aan de behandeling kan deze onnatuurlijke menopauze definitief of tijdelijk zijn.

Klachten

De eerste klachten die bij een onnatuurlijke menopauze optreden zijn meestal hevige opvliegers en hevig (nachtelijk) zweten. Hartkloppingen (ook in rust), hoofdpijn, duizeligheid, onderhuidse tintelingen, vaginale droogte en extreme vermoeidheid zijn klachten die tevens snel optreden. Door de emotionele rollercoaster manifesteren prikkelbaarheid, verlies van eetlust, libidoverlies en slapeloosheid zich nog meer. Vrouwen geven dan ook dikwijls hun lichaam de schuld dat het hen in de steek gelaten heeft. Indien de vrouw nog een kinderwens had, kan de verwerking extra moeilijk zijn.

Wanneer de vrouw op zeer jonge leeftijd (-40jaar) in de menopauze komt, kan het risico op osteoporose, dementie en ziekten van hart- en bloedvaten toenemen doordat ze minder lang het hormoon oestrogeen (wat een beschermende functie heeft) aangemaakt hebben.

Tips

Om de risico’s van oa osteoporose en hartziekten zo klein mogelijk te houden, is een gezonde levensstijl zeer belangrijk:

Gezonde voeding (speciale aandacht naar voeding die botontkalking beperkt zoals groene bladgroenten, peulvruchten, noten, zaden, vijgen, abrikozen…)
Beweging (wandelen, fietsen, zwemmen…
Voorkomen van overmatige gewichtstoename, gewicht onder controle houden!
Matige alcoholconsumptie
Rookstop!
Stressreductie en ontspanning (bijvoorbeeld yoga, ademhalingstechnieken, relaxatie…)
Reguliere behandelmethoden (hormonaal, niet-hormonaal): afhankelijk van de situatie en altijd in samenspraak met de behandelende arts. Voor- en nadelen dienen nauwkeurig afgewogen te worden (gezondheidswinst). Indien er na een botdensitometrie (controle van de botdichtheid) sprake is van een verhoogde botafbraak zal men hiervoor een behandeling opstarten.
Complementaire behandelmethoden zoals acupunctuur, kruiden (salie, monnikspeper, maca, Siberische ginseng…) steeds onder begeleiding van bijvoorbeeld een menopauzeconsulente.

Daarbij zijn het erkennen van klachten, praten (met partner, arts, psychologe, seksuoloog, menopauzeconsulente, familie, vrienden) en contact leggen met lotgenoten zeer belangrijk in het verwerkingsproces.

De menopauzeconsulente begeleidt zowel vrouwen die op een natuurlijke als op een te vroege/onnatuurlijke manier in de menopauze gekomen zijn. We werken multidisciplinair samen met de gynaecoloog, oncoloog, borstverpleegkundige, psycholoog… Als menopauzeconsulente geven we neutrale en objectieve informatie en kunnen we een grote ondersteuning zijn voor de vrouw, haar partner en de familie.