Parfum overweldigt je zintuigen, verbergt aroma’s en vervormt je perceptie van een wijn. Bij professionele proeverijen en wijnexamens is het dragen van parfum verboden, of wordt ten minste sterk afgeraden. Wat dan, als we dezelfde logica toepassen op muziek? Je zou denken dat door muziek op de achtergrond het moeilijker wordt om je te concentreren op de nuances van een wijn. Maar is dat zo? Het antwoord is verrassend: muziek kan je beleving van een wijn spectaculair verbeteren bevestigt nieuw onderzoek.
Op dezelfde manier dat de geur van het bakken van brood een huis uitnodigender kan maken, kan klassieke muziek de ervaring van een champagne verheffen in vergelijking met stilte, of je nu een fan bent van het genre of niet. Dat is ontdekt door Susan Lin.
Lin werd in 2021 een Master of Wine. Ze heeft ook een Master in Fine Art (klassieke piano en musicologie), en een eerdere carrière in hightech data-analyse bij Google achter de rug. Lin wou erachter komen of klassieke muziek iemands perceptie van Champagne kan beïnvloeden. De officiële naam voor dit vakgebied is crossmodale perceptie – waarom mensen intuïtieve verbanden leggen tussen niet-gerelateerde stimulus, in dit geval smaak en muziek.
Hoe weten we dat muziek een verschil maakt?
Lin koos vier muziekstukken vanwege hun contrasterende tempo, toonhoogte, timbre en articulatie. Een dwarsdoorsnede van de deelnemers, onder wie sociale drinkers, sommeliers en professionals uit de wijnindustrie, kregen vijf glazen champagne waarvan ze niet wisten dat het dezelfde vijf glazen Veuve Clicquot Brut waren. Bij elk glas kregen ze een ander muziekstuk te horen (en dus ook eentje zonder muziek) en ze werden gevraagd om elk glas te rangschikken op complexiteit, fruitigheid, bruis en frisheid, maar ook op hoeveel ze van de wijn en de muziek hielden. Zo kon Lin kwantificeren hoe elke muzikale parameter de zintuiglijke waarneming beïnvloedde. De resultaten waren verbluffend.
In vergelijking met stilte verbeterde muziek universeel de ervaring, waarbij deelnemers dezelfde wijn als bruisender, fruitiger en complexer waarnamen. Wanneer ‘spannende’ muziek met een hogere toonhoogte en sneller tempo werd gespeeld, werd dezelfde wijn als nog beter ervaren. Als de champagne in stilte werd geproefd, werd hij gezien als het minst lekker, het minst bruisend, het minst fruitig, het minst vol en het minst complex. Met andere woorden, de wijn was slechter zonder muziek.
De Beethoven van de een kan de Metallica van de ander zijn, maar ze kunnen allebei een wijn laten zingen
Van de 71 deelnemers van Lins experiment geloofden 70 er dat ze vijf verschillende wijnen proefden. Zelfs de enige deelnemer die herkende dat hij dezelfde wijn proefde, had het gevoel dat zijn waarnemingen bij elk stuk onvermijdelijk veranderden. Sommige deelnemers deelden zelfs hun afkeer van klassieke muziek, maar merkten nog steeds dat hun percepties positief veranderd waren.
Lins theorie, die ze grondiger zou willen testen, is dat verschillende muzikale parameters (tempo, toonhoogte, timbre, articulatie) uit elk genre, ongeacht persoonlijke smaak, tot vergelijkbare resultaten zullen leiden. Kortom, de Beethoven van de een kan de Metallica van de ander zijn, maar ze kunnen allebei een wijn laten zingen.
Eerder onderzoek heeft aangetoond hoe muziek wijn sensorisch kan kruiden
Hoewel Lin niet de eerste is die een verband vindt tussen omgeving en smaak, is ze de eerste die zich uitsluitend richt op mousserende wijnen. Charles Spence, hoogleraar experimentele psychologie aan de Universiteit van Oxford, is een toonaangevende naam op het gebied van cross-modale perceptie. Zijn onderzoek heeft aangetoond hoe licht, muziek en kleur een wijn ‘sensorish kunnen kruiden’, waardoor verschillende kenmerken naar voren komen.
Wijnschrijver Jo Burzynska hanteert al lang een multi-zintuiglijke benadering van wijnproeven, waarbij verschillende genres worden gecombineerd met specifieke druivensoorten om verschillende kenmerken te versterken. In 2008 ontdekte professor Adrian North van de Heriot-Watt University dat een krachtig muziekstuk ervoor zorgde dat een wijn als 60% rijker en robuuster werd ervaren dan wanneer er geen muziek werd gehoord. Wijnen leken gedurfder en frisser wanneer ze vergezeld gingen van een vrolijk popnummer.
