Vandaag is het European Unequal Pay Day. Anders gezegd: vanaf vandaag tot en met Kerstmis werken vrouwen gratis. Dit omdat vrouwen 14% minder verdienen dan mannen voor hetzelfde werk. Dat de rolverdeling tussen man en vrouw de voorbije honderd jaar grondig door elkaar werd geschud, is het minste wat we kunnen zeggen. Ook de positie van vrouwen op de werkvloer werd de laatste decennia geherdefinieerd. De Nederlandse macro-econoom en socioloog Frits Bosch ziet een positieve tendens, maar waarschuwt ook voor de gevolgen.
We tekenen 1960. In de Verenigde Staten komt de eerste anticonceptiepil op de markt. Vier jaar later wordt ‘de pil’ ook geïntroduceerd in de Lage Landen. ‘Dat heeft de aanzet gegeven tot een heleboel veranderingen in de maatschappij en in de rolverdeling tussen man en vrouw’, aldus macro-econoom en socioloog Frits Bosch, auteur van het boek ‘Feminisme op de werkvloer’. ‘Door de pil kregen vrouwen de mogelijkheid om de komst van een baby te sturen. Daardoor konden ze ook meer buitenshuis werken. Het gevolg? Vrouwen werden veel zelfstandiger en kregen hun eigen inkomen. En zodra een vrouw haar eigen broek kan ophouden, is ze ook in staat sneller afscheid te nemen van haar echtgenoot als het privé niet langer goed gaat. Dat zien we in het sindsdien enorm toegenomen aantal koppels die uit elkaar gaan. Bij ons in Nederland eindigt ondertussen zelfs meer dan 50% van de huwelijken in een echtscheiding.’
Flexwerk
‘Vrouwen werken steeds meer’, vervolgt Bosch. ‘Hun dagelijkse werktijd begint in de buurt van die van mannen te komen, zij het wel dat vrouwen vaker geneigd zijn om te flexwerken en dus kiezen voor pakweg een vier-vijfdenregeling. Heel wat vrouwen denken: laat mannen maar 24 uur op 24 druk zijn. Wij vinden het prettiger om flexwerk te doen en ondertussen voor onze kinderen te zorgen en ons sociaal leven op gang te houden. Dat heeft niks te maken met het patriarchaat of het glazen plafond. Je ziet bovendien – ondanks het feit dat ze meer flexwerken – dat vrouwen de maatschappelijke ladder steeds sneller beklimmen. Ik zou het zelfs een stormachtige beklimming durven te noemen, want vrouwen nemen in diverse sectoren zelfs de bovenhand. Bij de ambtenarij in Nederland verdienen ze ondertussen meer dan mannen. Ze presteren beter aan de universiteit, vooral in de social science-vakken. Daardoor komen ze in de ambtenarij eerder aan de bak. Ook zonder het vrouwenquotum.’
Marginalisering van de man
Dat vrouwenquotum is een minimumaantal van door vrouwen te bekleden topfuncties in bedrijven, de politiek of andere hooggeplaatste functies. In 1994 werden in België seksequota ingevoerd in de politiek. Zo moeten kieslijsten sindsdien even veel mannen als vrouwen tellen. In 2013 werd in ons land ook een vrouwenquotum ingevoerd voor federale topambtenaren. Dat quotum stelt dat één op de drie overheidsbestuurders vrouw moet zijn. Bovendien werd bepaald dat raden van bestuur van beursgenoteerde bedrijven tegen 2017 voor minstens een derde uit vrouwen moesten bestaan. Kleinere beursgenoteerde bedrijven kregen uitstel tot 2019. En hoewel Bosch een groot voorstander is van de emancipatie van vrouwen, is hij géén fan van deze quota. ‘Dat komt omdat ze mannen discrimineren’, legt hij uit. ‘Voorstanders van het vrouwenquotum zeggen: ‘Bij gelijke kandidaten, wordt er ‘gewoon’ gekozen voor een vrouw.’ Het probleem is dat er geen profielen bestaan die éxact gelijk zijn. De opleiding is anders, de betrokkenheid, het talent, de ambitie. We moeten kijken naar de kandidaten zelf, niet naar hun geslacht.’ Vindt Bosch dan dat mannen tegenwoordig gemarginaliseerd worden op de werkvloer? ‘Absoluut’, klinkt het overtuigd. ‘Als vrouwen in quota naar voren worden getrokken, worden mannen sowieso gemarginaliseerd. Neem nu de Technische Universiteit Eindhoven. Die zette twee jaar geleden 150 vacatures open, enkel en alleen voor vrouwen. En hoewel ik het er helemaal mee eens ben dat vrouwen gelijke kansen moeten krijgen op de arbeidsmarkt, vind ik mannen helemaal uitsluiten foute boel. De trend is naar mijn mening wat te hard aan het doorslaan naar de andere kant.’
Testosteron
Bosch wijst bovendien ook op het feit dat vrouwen niet alleen qua uiterlijk verschillen van mannen. ‘Uit onderzoek blijkt dat er ook mentale verschillen zijn’, legt hij uit. ‘Zo hebben mannen veel meer testosteron dan vrouwen. Dat is het mannelijke geslachtshormoon dat er onder andere voor zorgt dat mannen vaker risico’s nemen dan vrouwen. Het gevolg daarvan is dat mannen ook eerder naar riskante jobs neigen dan vrouwen. In raden van bestuur zie je vrouwen inderdaad minder vaak naar voor komen, net omdat er in die jobs meer risico genomen moet worden.’ In andere jobs, bijvoorbeeld in de communicatie en de financiële sector, staan vrouwen dan weer wél – pun intended – hun mannetje.
Loonkloof
En hoe zit het volgens Bosch dan met de loonkloof tussen mannen en vrouwen? ‘Die loonkloof is inderdaad een steeds weerkerend issue’, aldus Bosch. ‘Vrouwen zouden minder verdienen dan mannen. Dat is echter lastig te bewijzen. Zoals ik eerder in dit interview al zei, doen vrouwen meer aan flexwerk. En als je parttime werkt, ga je automatisch minder verdienen. Bovendien is het nu eenmaal zo dat enkel vrouwen kinderen kunnen baren. En als je kinderen baart, ben je een tijdlang van de werkvloer verstoken. Dat verlies in inkomen van vrouwen ten opzichte van mannen wordt ook weleens de child penalty genoemd. Vrouwen mét kinderen zouden overigens ook minder verdienen dan vrouwen zonder kinderen. Die child penalty doet zich inderdaad voor. Dat is bewezen. De vraag is: blijven vrouwen bij gelijke werkzaamheden, gelijk aantal uren en gelijke ambitie nog steeds achter qua verdienste? Zoals ik al zei: dat is heel erg lastig te bewijzen …’
Meer lezen? ‘Feminisme op de werkvloer’ door Frits Bosch (Brave New Books, € 25)
