Naar schatting worden er in ons land zo’n 19,5 miljoen tassen koffie per dag gedronken. De laatste tijd is er echter steeds meer te doen rond de voor- en nadelen van een bakje troost. Wij stelden zeven vragen aan Michaël Sels, hoofddiëtist bij het Universitair Ziekenhuis Antwerpen.
Om meteen met de deur in huis te vallen: is koffie gezond of ongezond?
Michaël Sels: ‘Koffie met cafeïne is zeker veilig om te drinken. Heb je cafeïne ook nodig om gezond te leven? Neen. Het is absoluut geen stof die je nodig hebt om bepaalde processen in je lijf in gang te zetten. Er wordt wel eens gezegd dat je uitdroogt van koffie, maar dat is niet zo. Cafeïne is niet vochtafdrijvend en doet je niet meer plassen. Het stimuleert wél de nierwerking, waardoor je sneller de drang kunt voelen om te plassen. Maar je gaat dus niet meer plassen door koffie te drinken. Tel koffie dus gerust mee in de anderhalve liter water die je per dag zou moeten drinken.’
Hoeveel tassen koffie mag je drinken?
‘Je volgt best de richtlijn van drie tot vier tassen per dag. Ben je een extreme koffiedrinker, dan kan te veel cafeïne zorgen voor nervositeit en slapeloosheid. Sommigen zijn gevoeliger aan cafeïne en voelen al bij kleine hoeveelheden koffie een effect. Maar we weten wel dat je went aan koffie. Drink je het dus elke dag, dan zul je de effecten minder snel voelen. Nuttig je behalve koffie ook nog eens cafeïnerijke frisdranken, dan kan de hoeveelheid cafeïne op één dag al snel de hoogte ingaan. Op zich, zoals ik eerder al zei, is cafeïne perfect veilig om te drinken, maar als je er gevoelig aan bent kan het zinvol zijn om na een aantal tassen voor een alternatief te kiezen. Tegenwoordig bestaan er trouwens koffie-achtige dranken die van nature cafeïnevrij zijn. Cichorei bijvoorbeeld is een gebrande wortel van witloof waarvan een koffie gemaakt wordt, helemaal terug van weggeweest.’
Zijn er mensen die beter van koffie afblijven?
‘Tijdens een zwangerschap probeer je cafeïne best te vermijden. Cafeïnevrije koffie is een goed alternatief, al is die niet hélemaal cafeïnevrij. Er blijft altijd nog wat restcafeïne inzitten. Ook mensen die gevoelig zijn aan cafeïne en bijvoorbeeld snel zenuwachtig worden of moeilijk inslapen kiezen beter voor cafeïnevrije koffie.’
Is cafeïnevrije koffie wel een veilig alternatief?
‘Het decafeïneren van bonen maakt koffie niét schadelijk. Er wordt beweerd dat het proces schadelijke reststoffen zou achterlaten, maar dat klopt niet. Hoe men bonen decafeïneert? De ongebrande bonen worden in een vloeistof gelegd die de cafeïne oplost, om nadien de cafeïne uit de vloeistof te halen. Dan worden de bonen opnieuw in de cafeïnevrije vloeistof geweekt om de aroma’s terug in de bonen te krijgen. De bonen worden ook nog eens gestoomd, gedroogd en dan pas gebrand. Op het einde van het proces zit er nog maar weinig onttrekkingsstof in de koffie. Cafeïnevrije koffie is dus veilig om te drinken en niet kankerverwekkend!’
Cafeïne zou ook gunstige effecten hebben. Zo zou het de kans op diabetes type 2 verlagen. Klopt dat?
‘Koffie heeft inderdaad gunstige effecten. Zo zorgt het ervoor dat we ons makkelijker kunnen concentreren en kan het opwekkend werken. Dat koffie drinken de kans op diabetes type 2 verlaagt, is niet bewezen. Op hart- en vaatziekten zou het drinken van koffie wél een gunstig effect kunnen hebben, maar het is heel moeilijk om dit soort studies te doen. Zeker met een voedingsmiddel dat door een groot deel van de bevolking dagelijks wordt genuttigd. Het nadeel aan voedingsonderzoek is dat een effect altijd pas laattijdig te zien is, het is dus moeilijk om hier associaties uit te halen. Het verlagen van de kans op diabetes type 2 hoeft dus geen argument te zijn voor mensen om koffie te drinken.’
Is er een verschil tussen filterkoffie, oploskoffie of Senseo?
‘Niet op vlak van gezondheid. De hoeveelheid cafeïne is wel anders. Als de doorlooptijd langer is, vind je doorgaans meer cafeïne in het eindresultaat. Terwijl je soms misschien het gevoel hebt dat een kleine espresso veel cafeïne bevat, hoeft dat niet altijd zo te zijn.’
Hoe zit het met capuccino, latte macchiato en iced coffees?
‘Vroeger was een tas koffie 125 ml, eventueel met een wolkje melk. Ondertussen duwen bedrijven als Starbucks ons een halve liter ‘soja latte frappuccino’s’ in de hand, dat zijn echte caloriebommen. IJskoffies uit de supermarkt lijken eerder op een milkshake dan op koffie. Ze werden de laatste jaren heel populair, maar let wel op. Als je de verpakking bekijkt, zul je zien dat er vaak heel veel suiker en vet inzit. Daarnaast zijn het vaak ook nog eens grote volumes. De koffie waar je het station soms mee buitenloopt is in feite een halve liter gesuikerde volle melk met een beetje koffie in, dan ben je natuurlijk niet meer gezond bezig.’
