Menstrueren. De meeste vrouwen zijn er – om het zacht uit te drukken – niet dol op. Maar wat als je niet alleen bloed verliest, maar ook nog eens last hebt van pijn? Hoe normaal is menstruatiepijn precies en waar komt het vandaan? Hormoontherapeut Julie Heesterbeek legt uit.
‘Het is niet normaal dat je pijn hebt tijdens je menstruatie’, begint Julie Heesterbeek. ‘Je kunt je moe en ongemakkelijk voelen, maar pijn? Dat is écht niet de bedoeling. Moet je pijnstillers nemen om de dag door te komen of kun je niet deelnemen aan dagelijkse activiteiten? Trek dan aan de alarmbel. Los daarvan is het sowieso belangrijk dat je – of je nu pijn hebt of niet – rust neemt tijdens je menstruatie.’
Vanwaar komt menstruatiepijn?
‘Ten eerste kan de pijn veroorzaakt worden door een hormonale disbalans. Wanneer je hormonen moeilijk doen, heb je over het algemeen twee scenario’s: je lever doet zijn werk niet goed of je hormoonproductie verloopt niet gebalanceerd. Oestrogeen is bijvoorbeeld een hormoon dat er onder andere voor zorgt dat de baarmoederwand opgebouwd wordt. Als dat klaar is, moet die oestrogeen terug afgebroken worden door je lever. Dat proces loopt heel vaak fout. Door die afbraak krijg je afbraakproducten of ook wel afvalstoffen genoemd. In een gezond lichaam zijn deze prima. Die worden via je darm uitgescheiden en daar gebeurt niks mee. Heb je een hormonale disbalans of kan je lever zijn job niet goed doen, dan kan oestrogeendominantie ontstaan en dit gaat gepaard met verschillende klachten: migraine, pijnlijke borsten, maar ook menstruatiepijn zijn enkele voorbeelden. Pas op, want het kan zelfs zo ver gaan als een tumor. Het is een understatement dat onze lever heel belangrijk is om die oestrogenen goed af te breken. Daarnaast kan oestrogeendominantie ook wijzen op een disbalans, waarbij er te veel oestrogeen is ten opzichte van progesteron. Daardoor wordt er heel veel baarmoederwand opgebouwd, maar dat moet er natuurlijk ook terug uit. Dan is je menstruatie veel heviger en vaak ook pijnlijker.’
‘Ten tweede kan een ontsteking aan de basis liggen, dan is je immuunsysteem in actie. Dit gebeurt bij heel wat mensen, vaak zonder dat we het doorhebben. Als dit acuut gebeurt, is dat niet erg. Je eet iets dat vervallen is, je slaat je voet om of wordt ziek. Dan is die ontsteking nodig en is je immuunsysteem aan het vechten om je beter te krijgen. Anno 2022 eten, smeren en doen we allerlei dingen waardoor ons immuunsysteem continu aan het vechten is. Die ontstekingen worden chronisch, waardoor er ook chronisch prostaglandinen geproduceerd worden. Dat zijn stofjes die voor pijn zorgen, waaronder menstruatiepijn.’
‘Mensen die last hebben van een pijnlijke menstruatie, hebben vaak een combinatie van bovenstaande. Omdat zodanig veel mensen chronische ontstekingen hebben, is dit bijna altijd deel van de oorzaak. Ook oestrogeendominantie komt bij veel vrouwen voor. Bekijken we dit op heel hoog niveau, dan zien we ook aandoeningen zoals endometriose. Dit is een aandoening waarbij buiten de baarmoeder cellen groeien die lijken op baarmoedercellen. Vrouwen met endometriose ervaren vaak heel hevige pijn, waarbij soms zelfs overgeven of flauwvallen komt kijken. Aandoeningen zoals deze zijn uiteraard niet in een vingerknip op te lossen. Het begint al bij het feit dat het vaak heel lang duurt voor het wordt gediagnosticeerd.’
Hoe kunnen we dit oplossen?
‘Om menstruatiepijn op te lossen is het belangrijk om de oorzaak aan te pakken. Elke maand pijnstillers nemen is dus echt niet the way to go. Ik snap dat comfort soms primeert, maar met pijnstillers ben je puur symptomatisch bezig. Hetzelfde geldt voor de pil. Deze wordt vaak voorgeschreven als oplossing voor een pijnlijke menstruatie, maar onderdrukt alles. Het neemt je cyclus en hormonen helemaal over, zodat je lichaam het niet meer natuurlijk kan doen. Als je menstruatiepijn hebt door ontsteking, dan kan de pil zelfs ontstekingsbevorderend werken en alles erger maken.’
Hoe het dan wel moet? Volgens Julie liggen de oplossingen eerder natuurlijk. ‘Allereerst moet je weten vanwaar de pijn komt. Heb je oestrogeendominantie? Een ontsteking? Endometriose of nog iets anders? En ook kijken vanwaar dat dan weer komt, de diepliggende oorzaak zoeken. Bij oestrogeendominantie is het belangrijk dat de hormonale disbalans herstelt. Op die manier is er genoeg, maar niet te veel oestrogeen en progesteron. Dit doe je door een gezonde eisprong en cyclus te stimuleren met bepaalde voedingsstoffen, stressmanagement en slaap. Daarnaast moet de lever ondersteund worden, want die zorgt voor de oestrogeenafbraak. Zelfs als je balans goed zit, moet je lever nog steeds hard werken voor die afbraakproducten. Leverondersteuning is dus altijd belangrijk. Je kunt ook werken met planten en kruiden. Voor veel mensen een beetje hekserij, maar uiteindelijk komt alles van daar. Een aspirine is gemaakt uit berkenbas, dus dat was oorspronkelijk ook gewoon een boom. Je moet kijken welke voedingsstoffen je mist en deze gaan aanvullen.’
‘Is de oorzaak een ontsteking, dan ga je opnieuw kijken waar die ligt. Je darmen, bloedsuikerspiegel, chronische stress? Dit zijn allemaal factoren die ontstekingen in de hand werken. Als we kijken naar onze huidige maatschappij, is stress overal en continu aanwezig. Wat we eten is ook vaak bewerkt. Er is nog maar weinig puur natuur. Daarnaast kijken we ook niet op de juiste manier naar voeding. Vet wordt bekeken als de duivel, terwijl je dit nodig hebt. Koolhydraten spelen dan weer de hoofdrol in ons voedingspatroon. Door een te eenzijdig voedingspatroon met veel koolhydraten, raakt de bloedsuikerspiegel uit balans en kan ontsteking ontstaan. Ten slotte moet onze slaap vaak inboeten op urenlang door sociale media scrollen. Drie factoren waar je aandacht aan moet besteden.’
Kun je hiermee zelf aan de slag gaan?
‘Een volledige hormoonproof levensstijl is belangrijk om zowel ontstekingen te remmen, je bloedsuikerspiegel stabiel te houden en je lever te ondersteunen. Het gaat echt om je levensstijl, zowel je voeding, als je stress en je slaap moeten goed zitten. Dit is zeker niet gemakkelijk. Op het internet vind je enorm veel conflicterende informatie. Ik zeg altijd dat mensen hun hart en intuïtie moeten volgen. Je kunt later altijd nog veranderen als je merkt dat het voor jou niet werkt. Ik ben ervan overtuigd dat de klassieke en orthomoleculaire strekkingen elkaar mooi aanvullen. Probeer iemand te vinden die daar ook open voor staat. Iemand die niet enkel symptomatisch te werk gaat, maar echt op zoek wil gaan naar de oorzaak.’
Kun je je voorbereiden op je menstruatie?
‘Je kunt je voorbereiden op je cyclus, maar dat geeft nog geen garantie op slagen. Voor sommige cyclussen kan het werken, terwijl je bij een andere cyclus toch weer last hebt. Wat wel helpt, is rust nemen. Je hebt verschillende fases en we moeten echt proberen deze te eren. Te luisteren naar wat ons lichaam op dat moment nodig heeft. Bijvoorbeeld de week voor je menstruatie het rustiger aan doen. Veel mensen kunnen geen verlof nemen, maar eigenlijk zou dit wel moeten. Niet te veel prikkels en niet te veel afspraken. Daarnaast kunnen gember, kurkuma en frambozenblad als thee pijnstillend werken. Net als een magnesiumbad. Wanneer er een dieperliggend probleem is, moet er wel meer gebeuren.’
Hoe zit het met hormonale anticonceptie?
Ook als je hormonale anticonceptie neemt, kun je last hebben van je menstruatie. Al spreken we dan niet meer over een menstruatie, maar een bloeding. Julie: ‘Het is echt belangrijk dat mensen begrijpen dat je met hormonale anticonceptie geen natuurlijke cyclus hebt en dus ook geen echte menstruatie. Los daarvan kun je wel nog steeds pijn hebben. Ook hier moet je gaan zoeken naar de oorzaak. De kans is groot dat bijvoorbeeld de pil degene is die de pijn veroorzaakt. Het is natuurlijk makkelijk om te zeggen dat je ermee moet stoppen. Maar wat doe je dan als alternatief en wat als de klachten terugkomen of erger worden? Ook hier moet je werken aan die gezonde levensstijl en daarin hoort de pil niet thuis. Zeker als je klachten hebt en je gebruikt hormonale anticonceptie, is er echt iets mis. Je lichaam zegt klaar en duidelijk dat het niet voor je werkt. Bij een koperspiraal heb je wel nog een natuurlijke cyclus, maar die gaat dan weer ontstekingen in de hand werken. Ik ben zelf een grote voorstander van Fertility Awareness, waarbij je je cyclus kent en weet wanneer je vruchtbaar bent. Je krijg terug die connectie met je lichaam en je menstruatie kun je zien als een klein rapport; hoe je het de voorbije maand hebt gedaan en waar het beter kan. En dat is eigenlijk een heel mooie manier om ermee om te gaan.’
Zijn supplementen noodzakelijk?
Tegenwoordig vind je ook heel wat supplementen op de markt die je levensstijl of meer specifiek je menstruatie ondersteunen. Volgens Julie hebben deze geen prioriteit. ‘Je voeding en levensstijl moeten sowieso op nummer één staan. Maar zoals ik al zei is onze voeding niet meer wat het geweest is. Zelfs al eet je perfect – wat trouwens niet haalbaar is – dan nog kun je niet alles uit je voeding halen. Je levensstijl aanpassen gaat ook niet in een paar dagen, dus dan kunnen supplementen wel helpen.’
Wil je meer weten over menstruatiepijn en alles wat met je hormonen te maken heeft. Kijk dan zeker eens op hormao.be en op de Instagrampagina van Julie Heesterbeek.
