Door de vergrijzing van de bevolking komt osteoporose steeds vaker voor. Het is een aandoening die de kop opsteekt doordat de balans tussen de aanmaak en de afbraak van het botweefsel verstoord is. De diagnose wordt vaak pas gesteld nadat er een fractuur is opgetreden. Veel te laat dus, aangezien je het bot dat verdwenen is niet meer kunt terughalen.
Wij zetten alles wat je moet weten over osteoporose op een rijtje. We sluiten het artikel af met en aantal tips om osteoporose (in de mate van het mogelijke) te voorkomen.
Wanneer is er sprake van osteoporose?
In het menselijke lichaam vindt een dynamische cyclus van aanmaak door osteoblasten en afbraak door osteoclasten in het bot plaats. Tot de leeftijd van 35 jaar wordt er normaal meer botweefsel aangemaakt dan afgebroken. Na het 45e levensjaar gaat de afbraak van het bot overheersen. Naarmate we ouder worden, breekt het lichaam steeds meer botweefsel af. Van zodra de aanmaak en het verlies niet meer in evenwicht zijn, is er sprake van botontkalking of osteoporose. Het bot krijgt een tekort aan calcium en mineralen en de structuur van het botweefsel wordt lichter. Hierdoor wordt de kans op botbreuken groter.
Wil je graag te weten komen of je een verhoogd risico hebt op osteoporose? Doe dan deze test.
Oorzaak van osteoporose
Genetische oorzaak
In de meeste gevallen ligt er geen duidelijke oorzaak aan de basis. 75 procent van de maximale botmassa is erfelijk bepaald waardoor botontkalking in de ene familie meer voorkomt dan in de andere. Bij vrouwen is de kans bijvoorbeeld groter dat ze ooit met osteoporose kampen indien hun oma, moeder of zus er ook last van heeft (gehad).
Levensstijl en voeding
Factoren die eventueel wel een rol kunnen spelen, zijn allemaal gelinkt aan de levensstijl.
Onvoldoende beweging, overmatige alcohol- of cafeïneconsumptie, roken, een gebrek aan vitamine D of te weinig calcium kunnen botontkalking in de hand werken.
Hormonale oorzaak
Ten slotte kunnen ook bepaalde ziekten (denk maar aan anorexia en lever- en nieraandoeningen) of een langdurig gebruik van corticosteroïden aanleiding geven tot het ontstaan van osteoporose. Hetzelfde geldt voor vrouwen in de menopauze.
Risicogroepen voor osteoporose
Vrouwen na de menopauze: postmenopauzale osteoporose
Een op de drie vrouwen krijgt last van osteoporose na de menopauze. Vrouwen zijn sowieso gevoeliger voor de aandoening omdat ze van nature minder botmassa hebben. Daarbij komt dat in de menopauze de aanmaak van oestrogenen vermindert. Hierdoor overheerst de activiteit van de osteoclasten die instaan voor de afbraak van het botweefsel. De balans tussen aanmaak en afbraak van het bot wordt plots verstoord waardoor osteoporose ontstaat.
Vijftigplussers
Een op de vijf mannen ouder dan vijftig jaar krijgt last van botontkalking. Zoals hierboven al gezegd neemt de botmassa progressief af als we ouder worden. In dat geval ontstaat botontkalking wel langzamer dan bij postmenopauzale osteoporose. De balans tussen aanmaak en verlies van het botweefsel wordt geleidelijk aan verstoord.
Corticosteroïden geïnduceerde osteoporose
Patiënten die gedurende een lange periode behandeld worden met cortisone-achtige geneesmiddelen lopen een groot risico op het krijgen van osteoporose.
Symptomen osteoporose
De afbraak van het bot veroorzaakt geen pijn. In een vroeg stadium zijn er meestal geen symptomen waardoor osteoporose zich jarenlang onopvallend kan ontwikkelen. Het is pas in een laat stadium dat er symptomen optreden:
- Afname van lichaamslengte door het botverlies.
- Gebogen houding door wervelverzakkingen.
- Breuken ter hoogte van de wervelkolom, heup, pols, bovenarm en bekken.
Osteoporose voorkomen
Rond het 35e levensjaar is de maximale botmassa bereikt. Vanaf dan wordt er meer bot afgebroken dan aangemaakt. De preventie van osteoporose moet daarom al starten tijdens de groeiperiode. Het is ook belangrijk dat de onderstaande tips levenslang toegepast worden.
Lichaamsbeweging
Je kunt je botten sterker maken door voldoende te bewegen. Dat is één van de redenen waarom het zo belangrijk is om kinderen van kindsbeen af aan te sporen om te sporten. Hoe meer iemand beweegt tijdens zijn kinderjaren, hoe groter de botmassa zal zijn op zijn 35ste.
Maar ook voor volwassenen is het cruciaal dat ze dagelijks bewegen. Reken op een halfuur per dag matig intensief bewegen. Ga met de fiets naar je werk, neem de trap in plaats van de lift en ga een toertje wandelen tijdens je lunchpauze. Vooral wandelen is de ideale bewegingsvorm om osteoporose te voorkomen. Het bot in de onderste ledematen, heupen en rug – de plaatsen waar de meeste breuken ten gevolge van botontkalking optreden – wordt hierdoor versterkt.
Voldoende calcium tot je nemen
Calcium speelt een belangrijke rol in het aanmaken van behouden van sterke botten. Als er te weinig calcium in je bloed zit, haalt je lichaam de stof uit je botten waardoor die fragiel worden. Calcium neem je op uit voeding die rijk is aan de stof. Dat kunnen melk en zuivelproducten zijn, maar ook groenten, noten, peulvruchten, gedroogde vruchten, volkoren graanproducten en sojaproducten. Wie een evenwichtig en gezond voedingspatroon heeft, neemt normaal voldoende calcium tot zich.
Vitamine D
Om het calcium die je uit je voeding haalt, te kunnen absorberen, heeft je lichaam nood aan vitamine D. Blootstelling aan de zon is noodzakelijk om vitamine D te kunnen aanmaken. Dagelijks een kwartier à twintig minuten in de buitenlucht vertoeven, is normaal voldoende. Dat geldt ook op bewolkte dagen. Vooral in de wintermaanden hebben mensen het moeilijker om hun vitamine D-gehalte op peil te houden.
Heb je ondanks bovenstaande maatregelen toch een tekort aan calcium, vitamine D en/of vitamine K? CalxPlus is een calciumsupplement dat, naast calcium, ook beide vitamines bevat. Het supplement kan preventief gebruikt worden bij mensen die een verhoogd risico op osteoporose lopen: vijftigplussers en vrouwen in menopauze. Voor meer info raden we je aan je huisarts te raadplegen.
