De menopauze is een natuurlijke fase in het leven van vrouwen die gepaard gaat met hormonale veranderingen. Naast de welbekende symptomen zoals opvliegers en stemmingswisselingen, kan de overgang ook leiden tot een verandering in de vetverdeling in het lichaam. Veel vrouwen merken dat hun buik vet begint op te slaan, wat kan leiden tot een klein buikje. Dit verschijnsel is niet alleen zichtbaar aan de buitenkant, maar heeft ook belangrijke gevolgen voor de gezondheid op de lange termijn. In dit artikel onderzoeken we waarom deze vetopslag plaatsvindt en hoe je deze kunt vermijden, met wetenschappelijke inzichten en praktische tips.
Hormonale veranderingen en vetopslag
In de overgang vermindert de productie van de vrouwelijke geslachtshormonen oestrogeen en progesteron. Oestrogeen speelt een belangrijke rol in het reguleren van de vetverdeling in het lichaam. Voor de menopauze zorgt dit hormoon ervoor dat vet zich voornamelijk op de heupen en dijen ophoopt. Wanneer de productie van oestrogeen afneemt, verandert de manier waarop het lichaam vet opslaat. Het vet verplaatst zich steeds vaker naar de buikstreek, waar het als viscerale vetcellen om de organen heen wordt opgeslagen.
Visceraal vet is niet zomaar een ongewenste ophoping van vet; het wordt geassocieerd met een verhoogd risico op metabole aandoeningen zoals hart- en vaatziekten en diabetes type 2. Wetenschappelijk onderzoek wijst uit dat deze vetten in de buikstreek meer invloed hebben op de gezondheid dan vet op andere delen van het lichaam*. Daarom is het belangrijk om te begrijpen waarom dit gebeurt en hoe we het kunnen beheersen.
De rol van vetweefsel in de productie van oestrogeen
Nadat de eierstokken stoppen met de productie van oestrogeen, neemt het vetweefsel een cruciale rol op zich. Vetcellen bevatten een eiwit dat testosteron omzet in oestrogeen**. Dit proces helpt het lichaam om, zelfs na de menopauze, een zekere hoeveelheid oestrogeen te blijven produceren. Dit is belangrijk voor het behoud van vele lichaamsfuncties, van botgezondheid tot cardiovasculaire bescherming. Maar deze hormonale productie gaat vaak hand in hand met een toename van de vetopslag, vooral in de buikstreek, waar de vetcellen het meeste oestrogeen kunnen produceren.
Het effect van cortisol en insuline op vetopslag
Naast de hormonale veranderingen die de vetverdeling beïnvloeden, speelt ook het stresshormoon cortisol een rol in de vetopslag tijdens de menopauze. Het verhogen van cortisol, bijvoorbeeld door chronische stress, kan de insulinegevoeligheid verminderen***. Insuline is een hormoon dat helpt bij het reguleren van de bloedsuikerspiegel, maar wanneer de gevoeligheid voor insuline afneemt, kan dit leiden tot een verhoogde vetopslag, vooral rond de buik.
Daarnaast wordt het metabolisme na de menopauze vaak trager, waardoor het lichaam minder calorieën verbrandt in rust. Dit, in combinatie met verhoogde cortisolspiegels, kan bijdragen aan een toename van buikvet.
Enkele tips om een buikje te vermijden
Nu we begrijpen waarom vet zich vaak rond de buik ophoopt tijdens en na de menopauze, is het tijd om te kijken naar enkele bewezen strategieën om dit proces te beheersen.
- Gezonde voeding
Het kiezen van de juiste voedingsmiddelen is essentieel om vetopslag te beperken. Wetenschappelijk onderzoek toont aan dat een voedingspatroon met een lage glycemische index helpt om de insulinegevoeligheid te verbeteren en vetopslag te verminderen. Vermijd snelle koolhydraten zoals suiker en witte bloem, die de bloedsuikerspiegel snel verhogen. Focus op gezonde eiwitten, vetten en een ruime inname van groenten, fruit en volkorenproducten. - Regelmatige lichaamsbeweging
Beweging is cruciaal voor het behoud van een gezond gewicht. Zowel krachttraining als cardio-oefeningen zijn effectief in het verminderen van buikvet. Krachttraining helpt om spiermassa te behouden, wat van groot belang is omdat spierweefsel de stofwisseling verhoogt en vetverbranding stimuleert. - Stressmanagement
Het verminderen van stress is niet alleen belangrijk voor de geestelijke gezondheid, maar ook voor de fysieke gezondheid. Hoge cortisolniveaus kunnen leiden tot verhoogde vetopslag, vooral rond de buik. Stressverminderingstechnieken zoals meditatie, yoga en mindfulness kunnen helpen om de negatieve effecten van cortisol te verminderen. - Voldoende hydratatie
Voldoende water drinken is essentieel voor het metabolisme en kan helpen bij het beheersen van het gewicht. Water speelt een belangrijke rol in het transporteren van voedingsstoffen en het afvoeren van afvalstoffen uit het lichaam. Zorg ervoor dat je dagelijks voldoende water drinkt om je metabolisme te ondersteunen.
Conclusie
Een klein buikje na de menopauze is niet ongewoon en kan een belangrijk signaal zijn van hormonale veranderingen in het lichaam. Het is echter niet alleen een kwestie van uiterlijk, maar heeft ook invloed op de gezondheid op lange termijn. Door gezond te eten, regelmatig te bewegen, stress te verminderen en goed voor je lichaam te zorgen, kun je de vetopslag in de buikstreek beheersen en je gezondheid beschermen tegen de risico’s die samenhangen met buikvet. Onthoud: een gezonde levensstijl is het beste wapen tegen een ongewild buikje!
* J.-P. (2012). Body fat distribution and risk of cardiovascular disease: An update. Circulation, 126(10), 1301-1313. https://doi.org/10.1161/CIRCULATIONAHA.111.067264
** R. J., Brodie, H., Simpson, E. R., Siiteri, P. K., & Brodie, A. (2009). History of aromatase: Saga of an important biological mediator and therapeutic target. Endocrine Reviews, 30(4), 343-375. https://doi.org/10.1210/er.2008-0016
*** Champaneri, S., Xu, X., Carnethon, M. R., Bertoni, A. G., Seeman, T., DeSantis, A. S., & Golden, S. H. (2013). Diurnal salivary cortisol and urinary catecholamines are associated with diabetes mellitus: The Multi-Ethnic Study of Atherosclerosis. Psychoneuroendocrinology, 38(7), 1423-1432. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22209664/
