Er wordt gesproken van botontkalking op het moment dat de botafbraak sneller verloopt dan er door het lichaam nieuw bot aan kan worden gemaakt. Bij botontkalking zullen belangrijke botmineralen zoals calcium (kalk) verloren gaan waardoor de mineraaldichtheid van het bot minder wordt, de structuur van het bot verloren en het bot zal daardoor verzwakken. Dit proces wordt ook wel aangeduid als botdegeneratie of als osteodystrofie.
Botontkalking is een aandoening die voornamelijk bij vrouwen voorkomt na de overgang, er wordt dan gesproken van post-menopauzale osteoporose. Het verloop van de botontkalking zal in dit soort gevallen ongeveer twee keer sneller verlopen als in de jaren ervoor omdat de productie van nieuw botweefsel kleiner is en dus de hoeveelheid botweefsel vrij sterk afneemt.
Als er botontkalking optreedt bij zeventig plussers dan wordt seniele osteoporose. Deze vorm van botontkalking is het gevolg van een verstoorde balans tussen de opname van kalk (calcium), de botopbouw en -afbraak. Bij vrouwen kan seniele osteoporose de postmenopauzale variant van de aandoening versterken. 

Symptomen van botontkalking 

Op het moment dat je last hebt van botontkalking dan zullen de volgende symptomen zich manifesteren: 

• een voortdurende rugpijn,
• een voortdurende botpijn,
• een verhoogd risico op botbreuken (fracturen) als je valt (in het bijzonder breuken van de polsen, de heupen en de ruggenwervels komen frequent voor) 
• er zit meer kalk dan normaal in je bloed (hypercalciëmie) 
• er zit meer kalk dan normaal in de urine (hypercalciurie) 

Behandelen van botontkalking 

Er zijn een aantal beschikbare behandelingen van botontkalking bekend: 

• het uitvoeren van botbelastende bewegingsoefeningen, zoals wandelen en traplopen, met als doel de botontkalking te voorkomen of om de vooruitgang van deze aandoening te vertragen 
• het volgen van een dieet dat rijk is aan kalk en vitamine D om de botontkalking te voorkomen of deze aandoening te vertragen 
• geneesmiddelen: osteoporosemiddelen, kalktabletten, vitamine D-supplementen en medicatie die bevorderend is voor de botdichtheid, zoals estrogenen.

Oorzaken van botontkalking 

Vandaag de dag zijn er een aantal mogelijke oorzaken bekend van botontkalking: 

• niet voldoende lichaamsbeweging, zoals wanneer je voor een langere tijd niet in staat bent te bewegen (immobiliteit)
• het vorderen van de leeftijd (al vanaf 40 a 45 jaar) 
• de menopauze (overgang) 
• calciumdeficiëntie (tekort aan kalk)
• vitamine D-deficiëntie (tekort aan vitamine D)
• roken 
• overmatig alcoholgebruik
• te laag lichaamsgewicht door bepaalde ziekten, zoals schildklieraandoeningen 
• het gebruik van bepaalde medicatie (dit wordt ook wel secundaire osteoporose). 

Op het ogenblik dat de oorzaak van de botontkalking niet bekend is dan is er sprake van primaire osteoporose. Indien de oorzaak echter wel aan kan worden gewezen, zal dit secundaire osteoporose worden genoemd.